THOL SCHOOL - CHẤT BÉO - SỰ HÌNH THÀNH, CÁCH HẠN CHẾ TÍCH MỠ

MC: Như đã hứa với các bạn, hôm nay Thu Hương và anh Duy Nguyễn sẽ tiếp tục đào sâu vào trong cơ thể chúng ta để tìm hiểu xem mỡ nó được hình thành như thế nào. Thông qua sự hiểu biết này chúng ta có thể hạn chế được sự tích mỡ bằng những can thiệp từ bên ngoài. Cuộc đời này lắm bất công, mỡ và cơ bắp dường như là 2 thái cực trong thể hình, chúng ta muốn cơ phát triển, mỡ giảm đi nhưng chúng lại hành xử theo chiều ngược lại và chúng ta phải đau đầu để kéo chúng lại quỹ đạo mong muốn. Anh nghĩ sao về điều này?

- Hỏi câu khó quá, tạo hóa có sự diệu kỳ của tạo hóa, cơ đủ xài thôi chứ nhiều làm cái gì, chẳng giúp ích được gì cho cơ thể, còn mỡ thì là nguồn dự trữ năng lượng sẽ được dùng khi cơ thể cần. Cơ thể của chúng ta là vậy, nhưng nếu nhiều mỡ quá lại là chuyên khác, cái gì cũng cần vừa đủ là đẹp. Đùa tí cho vui thôi chứ bây giờ chúng ta đi vào nội dung buổi học được chưa em?

MC: Vậy anh có thể trình bày sự diệu kỳ của tạo hóa theo cách nói của anh, mỡ có điều gì diệu kỳ ?

MC: Vậy theo anh nói thì sự đặc biệt của tế bào mỡ chính là kho dự trữ chất béo đúng không? Anh nói rõ hơn về sự hoạt động của cái kho này cho các bạn được hiểu.

- Khi chúng ta ăn thức ăn chứa dầu mỡ (hầu hết là triglycerides) vào trong cơ thể chúng ta sẽ được tiêu hóa và hấp thu tại ruột non. Tại ruột non có những quá trình sau xảy ra:
1. Giọt chất béo lớn trộn với muối mật từ túi mật trong 1 quá trình gọi là nhũ tương hóa. Sau quá trình này thì giọi chất béo lớn ban đầu bị chia nhỏ thành nhiều giọt nhỏ hơn gọi là các micelle. Qua đó, diện tích bề mặt chất béo được tăng lên.
2. Sau đó tuyến tụy tiết ra 1 hormone có tên gọi là lipase tấn công bề mặt của các micelle phá vỡ chúng thành glycerol và axit béo.
3. Các glycerol và axit béo sinh ra được hấp thụ vào các tế bào ở ruột.
4. Trong các tế bào ở ruột, glycerol và axit béo tái hợp lại thành phân tử béo (triglyceride) và 1 lớp phủ protein được gọi là chylomicrons, các lớp phủ protein này giúp cho chất béo dễ tan trong nước hơn.
5. Các chylomicrons này được phát tán vào hệ thống bạch huyết, chúng không đi trực tiếp vào máu vì quá lớn không thể chui qua các bức tường mao mạch.
6. Hệ thống bạch huyết cuối cùng sát nhập vào các tĩnh mạch, khi đó chylomicron đi vào máu.

MC: Vâng thưa anh Duy Nguyễn, nghe qua các bước chất béo đi vào máu, Thu Hương thấy đọng lại 1 vấn đề khó hiểu, các giọt chất béo này quá rãnh rỗi hay sao mà lúc thì chia ra, xong lại hợp vào mất thời gian như vậy thưa anh? Nếu đã xác định là sẽ tái hợp sao lại còn chọn con đường phân li?

- Nếu có tóc ai muốn làm trọc đầu đâu em. Chẳng qua bây giờ giờ giọt chất béo nó lớn quá không thể chui qua được màng tế bào nên nó phải chia nhỏ ra, trên đường đi nếu chỗ nào không qua được chúng lại tiếp tục được chia ra. Khi lưu thông trong hệ bạch huyết hoặc máu thì 1 phân tử chất béo to sẽ lợi thế hơn nhiều phân tử chất béo nhỏ là vì chúng sẽ đỡ hút nước hơn so với các phân tử nhỏ hơn.

MC: Thì ra cái gì cũng có lý do của nó, vậy hành trình tiếp tục của chất béo trong máu như thế nào? Và chúng hình thành tế bào mỡ trong cơ thể ra sao thưa anh?

- Chylomicrons không thể tồn tại quá lâu trong máu (chỉ khoảng 8 phút) vì 1 hormone có tên là lipoprotein lipase sẽ phá vỡ chúng thành các axit béo, các lipoprotein lipase này có trong các bức tường mạch máu trong mô mỡ, mô cơ và tim.
- Nói đến sự hình thành mỡ cơ thể cần nhắc lại 1 chút về hormone Insulin
Khi chúng ta ăn thức ăn thì với sự hiện diện glucose, axit amin và axit béo sẽ kích hoạt tuyến tụy sinh ra 1 loại hormone có tên là insulin. Insulin có các tác dụng chính như sau:
Hấp thu glucose, axit béo và axit amin.
Ngưng phá vỡ glucose, axit béo và axit amin, glycogen thành glucose, chất béo thành axit béo và glycerol, protein thành axit amin.
Bắt đầu xây dựng glycogen từ glucose, chất béo từ axit béo và glycerol, protein từ axit amin.
- Sự hoạt động của lipoprotein lipase tùy thuộc vào nồng độ insulin trong cơ thể. Nếu insulin cao thì lipoprotein lipase hoạt động mạnh ngược lại lipoprotein lipase không hoạt động.
- Sau đó các axit béo này được hấp thu từ máu vào tế bào mỡ, tế bào cơ và tế bào gan. Trong các tế bào này, dưới tác dụng của insulin axit béo được kết hợp thành các phân tử chất béo và được lưu trữ dưới dạng giọt chất béo.

MC: Ngoài triglycerides thì axit béo còn có thể được hình thành từ protein hay carbohidrate không thưa anh?

MC: Thật là 1 bài học bổ ích, mới lạ và tuyệt vời phải không các bạn, chúng ta chỉ biết ăn mỡ nhiều là không tốt nhưng chúng ta không hề biết cách chất béo đi vào cơ thể chúng ta thế nào và tích trữ ra sao. Qua những phân tích như trên thì khái niệm ăn đúng TDEE là đẹp cũng còn rất hên xui tùy theo chất lượng bữa ăn của chúng ta với tỉ lệ protein/carbohydrate/fat như thế nào nữa. Trước khi kết thúc buổi học hôm nay Thu Hương xin cung cấp cho các bạn 1 số con số ấn tượng về fat. Nếu lượng fat trung bình trong cơ thể chúng ta được đốt cháy sẽ sinh ra khoảng 100,000 calories giúp chúng ta có thể hoạt động 30-40 ngày mà không cần ăn thêm bất cứ cái gì. Trong tế bào mỡ nước chiếm khoảng 10% khối lượng trong khi trong tế bào cơ nước chiếm đến 75% khối lượng. Do trong cơ bắp chúng ta có glycogen dự trữ đến 75% nước. Điều này giải thích rằng khi bạn có nhiều cơ bắp, ít mỡ bạn sẽ trở nên nặng hơn và trông rắn chắc hơn so với người có kích thước giống bạn nhưng ít cơ nhiều mỡ hơn bạn. Xin thân ái kính chào, hẹn gặp lại các bạn vào buổi học tiếp theo.

Duy Nguyễn - HLV Thể hình & Fitness